Το θαλάσσιο μέτωπο της Θεσσαλονίκης είναι το μέχρι σήμερα χαμένο πλεονέκτημα της πόλης και της ευρύτερης περιοχής. Μια πηγή πλούτου, που αν αξιοποιηθεί θα συμβάλλει ουσιαστικά στην αναβάθμιση της καθημερινότητας των πολιτών και ταυτόχρονα θα αναβιβάσει την πόλη σε καλύτερο επίπεδο. Διότι μέχρι στιγμής σε ανεκτό επίπεδο βρίσκονται μόνο η περιοχή από το λιμάνι μέχρι το Μέγαρο Μουσικής και κάτι λίγο στη μαρίνα της Καλαμαριάς. Όλη η υπόλοιπη ακτογραμμή, από το Καλοχώρι μέχρι το Αγγελοχώρι προκαλεί θλίψη, μελαγχολία και –στους πιο ευαίσθητους- πραγματική αγανάκτηση. Μια πόλη –μια ολόκληρη περιοχή- που δεκαετίες τώρα υστερεί εμφανώς οικονομικά και τουριστικά αδυνατεί να προσεγγίσει δημιουργικά το χρυσάφι που της χάρισαν η φύση, η ιστορία και η γεωγραφία! Ίσως είναι η μοναδική πόλη στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο ανεπτυγμένο κόσμο με ακτογραμμή χιλιομέτρων, όπου σχεδόν καμία ημέρα του χρόνου δεν εμφανίζεται στον ορίζοντα έστω ένα πανάκι. Το πολεοδομικό συγκρότημα δείχνει να έχει γυρισμένη την πλάτη του στη θάλασσα. Αυτό που όλοι οι άλλοι ζηλεύουν, η Θεσσαλονίκη με όρους ζωντανού οργανισμού δείχνει να το περιφρονεί.
Το θαλάσσιο μέτωπο είναι –ή μπορεί να εξελιχθεί- στον Παρθενώνα της Θεσσαλονίκης. Άλλωστε η ιστορία της πόλης είναι απόλυτα συνδεδεμένη με τη θάλασσα. Δεν χτίστηκε τυχαία στο συγκεκριμένο σημείο την εποχή της μακεδονικής δυναστείας. Ήταν η θάλασσα και ο τρόπος που εξυπηρετούσε από τότε τις μεταφορές και το εμπόριο οι βασικοί λόγοι της δημιουργίας της 2332 χρόνια πριν. Ούτε είναι τυχαίο ότι από την πρώτη στιγμή υπήρξε πόλη, χωρίς ποτέ να εκπέσει σε κωμόπολη, όπως συνέβη επί αιώνες με την Αθήνα. Όλα αυτά κάτι (έπρεπε να) δείχνουν. Κάτι (έπρεπε να) λένε στους σύγχρονους Έλληνες.
Στην σημερινή Ελλάδα της αγωνίας αυτά είναι δύσκολα πράγματα. Ο αποπροσανατολισμός της κοινωνίας είναι πλήρης, καθώς η διαχείριση των θεμάτων τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο δεν ξεπερνάει την εβδομάδα ή το μήνα. Συγχρόνως η συγκυρία μπορεί να χαρακτηριστεί θετική. Με την ατζέντα των δεκαετιών του 1980, του 1990 και του 2000 να κλείνει έστω με καθυστέρηση (μετρό, λιμάνι, αεροδρόμιο, Διεθνής Έκθεση, Ζώνη Καινοτομίας) η Θεσσαλονίκη στερείται πλέον ενός μεγάλου οράματος, ενός μεγαλεπήβολου στόχου. Το θαλάσσιο μέτωπο προσφέρεται για συγκεκριμένους λόγους: αφορά όλο το πολεοδομικό συγκρότημα –ακόμη και όσους νομίζουν ότι δεν τους αγγίζει-, έχει προφανή και μεγάλου μεγέθους αποτελέσματα, μπορεί να κινητοποιήσει το σύνολο των δυνάμεων της περιοχής. Εκείνο που λείπει είναι το συγκεκριμένο σχήμα. Η φυσική ηγεσία και η θεσμική κατοχύρωση. Εμπρός, λοιπόν! Πεδίο δόξης λαμπρό!
Το μητροπολιτικό τμήμα προτείνεται να οργανωθεί σε επτά ενότητες:
1. Η δυτική πλευρά στην περιοχή του Δενδροποτάμου και στην αρχή της οδού 26ης Οκτωβρίου έως τα δικαστήρια της πόλης: Προβλέπεται εξυγίανση και ανάπλαση της περιοχής του Δενδροποτάμου, των παλιών βυρσοδεψείων και λειτουργική ένωση με τις υπερτοπικές χρήσεις της οδού 26ης Οκτωβρίου. Περιλαμβάνει: εκβολή Δενδροποτάμου, ρέμα βυρσοδεψείων, πύλη 16 ΟΛΘ, πύλη 8 ΟΛΘ, Porto Center, Porto Pallas, Μουσείο Ύδρευσης, παλιά σφαγεία, FIX, νέο κτίριο Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, ξενοδοχείο Met και «Λιμάνι Center».
2.Πορεία μνήμης από την Πλατεία Ελευθερίας μέχρι το Μουσείο Ολοκαυτώματος: Προβλέπεται λειτουργική ένωση της Πλατείας Ελευθερίας δια μέσου ΟΛΘ – παλιού Τελωνείου – κτιρίων στάβλων – εγκαταστάσεων παλιού εμπορευματικού σταθμού, με το χώρο του νέου Μουσείου Ολοκαυτώματος.
3. Άξονας περιπάτου Λεωφόρου Νίκης: Προβλέπεται ένας άξονας περιπάτου από το Λευκό Πύργο μέχρι την Πλατεία Ελευθερίας, με νέα δεδομένα (δια πλάτυνση, μεταφορά ποδηλατοδρόμου), ανεξάρτητα από την πεζοδρόμηση της Λεωφόρου Νίκης.
4. Περιοχή Μεγάρου Μουσικής – Ποσειδωνίου – Αλλατίνη μέχρι τα όρια του Δήμου Καλαμαριάς: Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη παρέμβαση, που περιλαμβάνει ενιαία και συνολική πολεοδομική ρύθμιση, με λειτουργική ενοποίηση των χώρων του Μεγάρου Μουσικής, των Μύλων Αλατίνη, του Ποσειδωνίου, της χωροθετημένης μαρίνας και εκτός σχεδίου περιοχής, με πρόβλεψη ανάπτυξης αθλητικών εγκαταστάσεων ως τα όρια του Δήμου Καλαμαριάς.
Πεδίο μελέτης και έρευνας αποτελεί το ανατολικό παραλιακό μέτωπο της Νέας Παραλίας Θεσσαλονίκης: από Μέγαρο Μουσικής στο Ποσειδώνιο αθλητικό κέντρο.
Ο προβληματισμός αυτός ξεκίνησε από την αναγκαιότητα και τις προσπάθειες που φαίνονται να λαμβάνουν χώρα ώστε να επαναπροσδιοριστεί ο ρόλος της Θεσσαλονίκης στον βαλκανικό, αλλά και ευρωπαϊκό χώρο ώς ένας μείζονος πόλος μητροπολιτικής ανάπτυξης. Η πόλη καλείται να διαμορφώσει ένα πρόγραμμα - οδηγό που να επιτρέπει την ένταξή της στα δεδομένα του 21ου αιώνα ως πόλη διεθνούς έλξης. Η αξιοποίηση της σχέσης της με τη θάλασσα και η ανάδειξη του παραλιακού μετώπου μετέχουν ενεργά σ’αυτή την προοπτική.
Έως πρόσφατα, η πόλη διατήρησε μία ήπια σχέση με τη θάλασσα. Το θαλάσσιο μέτωπο δεν είχε αποτελέσει αντικείμενο συστηματικής μελέτης μέχρι το 2001, έτος κατά το οποίο ο Δήμος Θεσσαλονίκης αποφασίζει και εκπονεί πανευρωπαϊκό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Το Α’ Βραβείο για την Ανάπλαση Νέας Παραλίας Θεσσαλονίκης κερδίζει η μελέτη των Π. Νικηφορίδη και B. Cuomo. Η κατασκευή της μελέτης της Νέας Παραλίας με τη μορφή που όλοι γνωρίζουμε και ως κάτοικοι βιώνουμε ολοκλήρωνεται μόλις φέτος.
Παρ’ όλα αυτά, το ερώτημα της αξιοποίησης και του επανασχεδιασμού της κατάληξης της Νέας Παραλίας στο ανατολικό της τμήμα, στα όρια του Δήμου Καλαμαρίας παραμένει ανοιχτό.
Γίνεται έτσι σαφής η ανάγκη δημιουργίας ενός πόλου - τόπου πολιτισμικής και κοινωνικο-οικονομικής συσσώρευσης στο ανατολικό τμήμα της πόλης, ο οποίος αρχικά να έρθει να ισορροπήσει τη μονόπλευρη δραστηριότητα και ανάπτυξη του ιστορικού κέντρου της πόλης και κατά δεύτερον να καθιερώσει τον ρόλο της Νέας Παραλίας ώς το σύνδεσμο - βόλτα της πόλης μεταξύ δύο προορισμών.
5.Παράκτια ζώνη Δήμου Καλαμαριάς, που παρακολουθεί τις οδούς Σοφούλη και Πλαστήρα: Προβλέπεται ενεργοποίηση των προβλεπόμενων και θεσμοθετημένων ρυθμίσεων για το παράκτιο μέτωπο του Δήμου, τόσο από το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο, όσο κι από το υπό έκδοση Προεδρικό Διάταγμα για τις παρεμβάσεις στο χώρο αυτό, από τα όρια της Θεσσαλονίκης μέχρι την Εθνική Σχολή Δικαστών.
6.Περιοχές ένθεν κακείθεν της Λεωφόρου Γεωργικής Σχολής μετά την Περιφερειακή Τάφρο έως το Αγρόκτημα του ΑΠΘ (Πράσινα Φανάρια): Αφορά σε πολεοδομικές παρεμβάσεις, που προβλέπονται από το ΓΠΣ, από τα όρια της Καλαμαριάς μέχρι το Αγρόκτημα του ΑΠΘ. Ταυτόχρονα, αξιοποίηση δυο μεγάλων δημόσιων κτημάτων, στο πλαίσιο της ενιαίας και συνολικής παρέμβασης, που θα περιλαμβάνει την επέκταση της γραμμής του μετρό προς το αεροδρόμιο, τα μεγάλα εμπορικά κέντρα, τη μαρίνα του Δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη και τις εντασσόμενες σε σχέδιο περιοχές εμβαδού περίπου 1.100 στρεμμάτων.
7.Καλοχώρι – Δενδροπόταμος: Ήδη υπάρχει σχεδιασμός προς υλοποίηση όλων των απαιτούμενων παρεμβάσεων, μέσω του προγράμματος TerraMed, με ολοκληρωμένη μελέτη και διασφαλισμένη χρηματοδότηση για τις πρώτες παρεμβάσεις.
